• Uzoq bo‘lsa-da qimmatini borib ol, qari bo‘lsa-da qizni ol.

• Ertak o‘qib olim bo‘lolmaysan.

• Aroq qadahdan boshqa hamma narsani yemiradi.

• Odamning tilidan hatto chaqirtosh titraydi.

• O’limga mahkum sichqon mushukning dumi bilan o‘ynashadi.

• Bir asr joyida yonboshlab yotgan qariyadan emas, dunyo kezgan yoshdan so‘ra.

• Do‘stidan ayrilgan oh chekadi, o‘tlog‘idan ayrilgan ot ishnaydi.

• Daryo qancha chuqur bo‘lsa-da, tubi bor, tog‘ qancha yuksak bo‘lsa-da, cho‘qqisi bor.

• Yerga yiqilgan yerga tayanib turadi.

• Ketayotganni uyni isitib ham olib qololmaysan.

• Oyog‘i bilan ketgan ― qaytadi, kurak bilan ko‘milgan ― qaytmaydi.

• Ayyorga omad bir marta keladi, epchilga ― ikki marta.

• Sham o‘chmasidan oldin alangalaydi.

• Kuchli ― bo‘kiradi, kuchsiz ― chinqiradi.

• Xasis qiz shohning to‘yidan nolibdi.

• Avval chanqog‘ini qondir, so‘ng nimaga kelganini so‘ra.

• Yo‘lsizning halovati yo‘q.

• Taklif ― riyokorlikdan, tasodifiy uchrashuv ― yaxshi taqdirdan.

• Chaqaloq va kuchukning og‘zi to‘q bo‘lmaydi.

• Baliq balchiq bor joyga to‘planadi, odam ― yaxshi fe’llilar bor joyga.

• Topqirlik bo‘lmasa, panoh ham yo‘q.

• Ezgu yurakdan ko‘z olib bo‘lmas, yorilgan labdan ― til.

• Erkakdan ish arimas, tog‘dan ― bulut.

• Xonning ehsoni ― bahordagi qor.

• Otim yuvosh deb ishonma, piyoda qolasan.

• Beparvo odam ikki marta qiladi.

• To‘qliginigda ochlikda yeganlaringni eslamaysan.

• So‘zamol ― oldinda, gapga no‘noq ― orqada.

• Ovchi qushni tumshug‘idan biladilar, kishi tafakkurini ― so‘zidan.

• Qarg‘ani otib, tipratikanga tutildi.

• Umrning uzuni yaxshi, ma’rakaning ― qisqasi.

• Qaynayotgan suv choy hisoblanadi, fotihalangan qiz ― erga tekkan.

• Bilganga so‘z gapir, mergan otuvchiga sayg‘oqni ko‘rsat.

• Uzoqdan ma’rab, yaqindan suzadi.

• Kim itni chaqirsa, uning yuzini yalaydi.

• Kelajak haqida o‘ylovchi ― dono, eski-tuskini sozlovchi ― mohir.

• Gapirsalar ― so‘z bo‘ladi, kessalar ― payraha uchadi.

• Tog‘ otni qiynaydi, adovat ― odamni.

• Daryo irmoqdan dengizga oqadi, jinoyat aybdorga qaytadi.

• Tuhmatda haqiqat yo‘q, yolg‘onda yaxshilik yo‘q.

• Qorong‘i kechada yo‘l uzoq, xasis odamga do‘stlar uzoq.

• Maslahatsiz donolik yo‘q.

• Ehtiyotkorlik o‘zing uchun kerak.

• Boyisang ― hamma qarindosh, kambag‘allikda hamma dushman.

• Boylik ilk bo‘rongacha, pahlavonlik ilk o‘qqacha.

• Hunardan ortiq boylik yo‘q.

• Katta tosh bilan kichik toshni uradilar.

• Daromad bor joyda buromad ham bor.

• Dangasaning uyida o‘tin bo‘lmaydi, ochko‘zning uyida ― ovqat.

• Yomon do‘stdan ham battar dushman yo‘q.

• Ummonda kir bo‘lmaydi.

• Ko‘rlar yurtida ko‘zingni yum, oqsoqlar yurtida oyog‘ingni eg.

• Tuyaga aylansang ― minadilar, arava bo‘lsang ― yuklaydilar.

• Arqon ingichka joyidan uziladi.

• Shamol bo‘ron bilan tugaydi, ko‘ngilxushlik ― janjal bilan.

• Bo‘ri yesa-emasa lunji qizil.

• Bo‘rini hamma odam biladi, bo‘ri odamni tanimaydi.

• O’g‘ri orqaga qarab qichqiradi.

• O’g‘ri oydin kechani yoqtirmaydi, nodon ― yaxshilikni.

• O’g‘ri bir marta gunoh qiladi, o‘g‘irlangan molning egasi ― ko‘p marta.

• O’g‘ri it hurib yuguradi, yolg‘onchi ― tirjayib.

• O’g‘rilik bilan boyib bo‘lmaydi.

• Olam Quyosh bilan yorug‘, odam ― ilm bilan.

• Muloyimlik yo‘q joyda birodarlik yo‘q.

• Tushunmagan odamga gapirish ho‘kizning shoxiga don sochish bilan barobar.

• Tog‘ burguti toqqa uchadi, dononing o‘g‘li maqol bilan gapiradi.

• G’oz bir marta qichqirsa ― bahor, qarg‘a qancha qag‘illamasin bahor kelmaydi.

• Tug‘ilmagan bolaga temir belanchak yasaydilar.

• Ilonni boshqaning qo‘li bilan ushla.

• Ummon uchun tomchi ham qo‘shiluv.

• Nodondan so‘rama: o‘zi aytadi.

• Nodon yegan-ichganini gapiradi, dono ― ko‘rgan-eshitganini.

• Kalla bo‘sh bo‘lsa oyoq ham og‘irlashadi.

• Bola yig‘lamasa ona ko‘krak tutmaydi.

• Nodonga yaxshilik qilsang ― tushunmaydi, donoga zulm qilsang ― unutmaydi.

• Bosh omon bo‘lsa taom topiladi.

• Qo‘l ishlasa, og‘iz ham tishlaydi.

• It bir marta qoqinsa, yana yuz marta qoqinadi.

• It uyda o‘tirsa ― och qoladi, ko‘chada izg‘isa ― suyak g‘ajiydi.

• Agar ota o‘lsa, katta aka ― ota, ona o‘lsa, katta opa ― ona.

• Bo‘yin ko‘tarolsa katta bosh yaxshi, badan ko‘tarolsa ― kichik oyoq.

• Ekkaningni o‘rasan, berganingni olasan.

• Quyonni aravada quvib yetolmaysan.

• Daraxtga o‘yilgan ― o‘chmaydi, aytilgan so‘z ― unutilmaydi.

• Oltinni chang bilan yopolmaysan.

• Duming bo‘lsa ― qimirlat, aqling bo‘lsa ― o‘ylab ish qil.

• Buqa qancha kuchli bo‘lmasin, u ham bir vaqtlar buzoq bo‘lgan.

• Tabib qanchalik zo‘r bo‘lmasin, o‘zini davololmaydi.

• Daraxt qanchalik mustahkam bo‘lmasin, shoxlari og‘irligidan egiladi.

• Boshda qancha soch bo‘lmasin, uni ustarada qirsa bo‘ladi.

• Ilonning olasi tashida, odamning olasi ichida.

• Maqtovni eshitgan ishni mukammal bajaradi.

• It yo‘q joyda cho‘chqa ham huriydi.

• Boyisang qarindoshlaring ko‘payadi, kambag‘allashsang ― buyruq beruvchilar.

• Sigir shakarning ta’mini bilmaydi.

• Itning og‘ziga kirgan suyak butun chiqmaydi.

• O’limdan boshqa har ishning tez bitgani yaxshi.

• Oyog‘ing uzun bo‘lsa kaltak yeysan, bo‘yning uzun bo‘lsa tishlanasan.

• Tulki ― ayyor, odam undan ayyorroq.

• Itdan ko‘ra zanjir yaxshi.

• Birovga ovqat ehson qil, o‘zing eng yaxshi kiyimni kiy.

• O’zi yiqilgan bola yig‘lamaydi.

• Dengiz qurimaydi, xalq o‘lmaydi.

• Chumoli oz bo‘lsa ham tog‘ni kovlaydi.

• Onaning o‘yi bolada, bolaning o‘yi dashtda.

• Aql bilan taxtdasan, orqa bilan kirdasan.

• Nodonga taraf yo‘q.

• Boyning bazmida kambag‘alga o‘lim keladi.

• Suvning boshlanishi ― buloq, xalqning boshlanishi ― qarindoshlik.

• Janjalning boshlanishi ― qon, tinchlikning boshlanishi ― moy.

• Suvni ko‘rmasdan etikni yechma.

• Birovga chox qazima, o‘zing qulaysan.

• Yolg‘iz o‘zing jang qilolmaysan.

• Havo aynishi o‘tadi, zulm qoladi.

• Ichishga hech narsa yo‘q, lekin choyni yaxshi ko‘rishadi.

• Yolg‘iz daraxt daraxt emas, yolg‘iz odam odam hisoblanmaydi.

• Qora sigirdan oq buzoq tug‘iladi.

• Ota-onasini sevmagan qiz ― eng yomon qiz, qarindoshlarini hurmat qilmagan yigit ― eng yomon yigit.

• Yomon jangchi ― yaqinlari orasida pahlavon.

• Odamni boqsang boshing qon bo‘ladi, ho‘kizni boqsang og‘zing moy bo‘ladi.

• Keyin chiqqan shox oldin o‘sgan quloqdan uzun.

• Otang hayot bo‘lganda odamlar bilan tanish, oting yoshligida uzoqlarga choptir.

• O’zing his etmaguningcha birovning dardini tushunmaysan.

• Yomg‘irdan so‘ng Quyosh chiqadi, yolg‘ondan so‘ng ― uyat.

• Suzib o‘tganingdan so‘ng qayiq kerak emas, tuzalganingdan so‘ng ― tabib.

• Oqshomdan so‘ng issiq bo‘lmaydi, o‘limdan so‘ng ― shodlik.

• Sevimli do‘stingni yo‘qotsang yetti yil eslaysan, Vataningdan ayrilsang ― bir umr.

• Sigirni sog‘ishdan oldin idishni tayyorla.

• So‘rash ― nodonlik, bermaslik ― undan battar.

• Hunar o‘rganish uchun qarilik yo‘q.

• Qo‘l qo‘lni yuvadi.

• Pahlavon bilan ovqat uchun talashma, boy bilan ― baxt uchun.

• Ustasi bilan bahs etma.

• Shakar to‘rt tomonda laziz.

• Cho‘chqa osmonni ko‘rmaydi.

• Kumush kumushga boradi.

• Aytilgan so‘z ― qo‘porilgan daraxt.

• Qarg‘a qancha sayramasin bulbul bo‘lolmaydi.

• Tafakkur ko‘rligi ko‘z ko‘rligidan yomon.

• It arava ostida yurib “yukni men ko‘taryapman”, derkan.

• It ― xo‘jayini uchun, qush ― o‘zi uchun.

• Odamga o‘z hidi bilinmaydi.

• Odam bo‘lishi bolaligidan ma’lum, yaxshi ot bo‘lishi ― toychoqligidan.

• Boyniki ― cho‘ntagida, kambag‘alniki ― yuragida.

• Yolg‘onchi uchun guvohlar doim tayyor.

• Tayoqning ikki tarafi bo‘ladi.

• Kulayotgandan so‘ra, yig‘layotgandan o‘rgan.

• Aqlli bir marta totadi, nodon ― ikki marta.

• Aqlli o‘z fazilatlarini qalbda saqlaydi, nodon ― tilda.

• Quloqlar aldaydi, ko‘zlar rost so‘zlaydi.

• Yaxshi asal ko‘karib ketmaydi.

• Yaxshi odamni gapirishni boshlashidan biladilar.

• Yaxshi temir zanglamaydi, yaxshi qarindosh unutmaydi.

• Yaxshi muomalani xizmatkor qilsa ham go‘zal, yaxshi hid sichqondan kelsa ham yoqimli.

• Yaxshi ot chopishidan ma’lum.

• Pichoq o‘tmas bo‘lsa ham ― pichoq, erkak yomon bo‘lsa ham ― erkak.

• Shohning xazinasida topilmagan kambag‘alning xaltasida bor.

• Qiyinchilikda odam yaqinlariga shoshiladi, qush esa ― iniga.

• Odam yordam bilan tik, qush ― qanoti bilan.

• Tuya ustida ketayotgan odam osmonga yaqin.

• Suvdan va jangdan qochgan omon qoladi.

• Odamning qandayligi boshga dard tushganda bilinadi.

• Ish bilmasning boshqaruvchisi bo‘lgandan ish bilganning quli bo‘l.

• Taklif etilgan joyga borgandan bexos ko‘rishib suhbatlashgan afzal.

• Birovning to‘kin dasturxonidan o‘zingning qattiq noning afzal.

• Burgut bir marta hujum qiladi, xon bir marta amr qiladi.

Davronbek Tojialiev tarjimalari.