• O’lim eshiklari hamma uchun ochiq.

• To‘qning ko‘ngli qo‘shiq istaydi.

• Katta qalbning og‘rig‘i ham katta bo‘ladi.

• Boshsizning o‘rmonida tulki xo‘jayin.

• Odamga doim nimadir yetishmaydi.

• Dard dardni dumida tashiydi.

• Cho‘ntak nochor bo‘lsa ham qalb boy bo‘lsin.

• Ayiqdan qochib bo‘riga tutildim.

• Oldinga qochsang, orqaga ham qarab qo‘y.

• Suvsiz charxpalak aylanmaydi.

• Suvsiz yer ham qimirlaydi.

• Yo‘ldoshi yo‘qqa tayoq ham yo‘ldosh.

• Shoxsiz echki o‘lgunicha o‘zini echkicha deb o‘ylaydi.

• Shoxsiz qo‘y shoxli qo‘y bilan urushib, quloqsiz qoldi.

• Sochingdan xavotirdamisan — urushma.

• Yosh bolaning sergapligi — toychoqning yugurishi.

• Qalb og‘rig‘i kuchni sindiradi.

• Kattani kichiklashtirish mumkin, kichikni katta qilib bo‘lmaydi.

• Urushsang nartlar kabi urish: saxardan shomgacha. (Nartlar — g‘ayriodatiy kuchga ega bo‘lgan osetin xalq eposi qahramonlari)

• Qo‘rqoq so‘kinadi.

• Aka ukaga qarz to‘lamaydi.

• Itga suyak tashla — u hurishdan to‘xtaydi.

• Uraverib yig‘lashga qo‘ymaydilar.

• Bazmga bir o‘zing borma.

• O’z vaqtida olxo‘ri ham shirin.

• Nazoratsiz podaga bo‘ri xo‘jayin.

• Zulmatda zaif chiroq ham uzoq yonadi.

• Sabrda oltin yashirin.

• O’zga ovulda kiyimingga qarab kutib oladilar, o‘z ovulingda ishingga.

• Boshga urib berilgan ilm — donolik emas.

• Bahorgi muz aldovchi bo‘ladi.

• Ayiqni ko‘rib turib, uning izini qidiradilar.

• Aybdor o‘z soyasidan ham qo‘rqadi.

• Birovning o‘rniga o‘lmaysan.

• Ovqat vaqtida it ham vovullamaydi.

• Suv ketar, toshlar qolar.

• Bulutning suvini yerdan bilib bo‘lmaydi.

• O’g‘ri ham, bo‘ri ham yorug‘likdan qo‘rqadi.

• O’g‘ri o‘z uyidan ham o‘maradi.

• Qarg‘a qarg‘ani uzoqdan taniydi.

• Qarg‘a uzoq yashasa ham qarg‘aligicha qoladi.

• Oldida ketayotgan — qolganlar uchun ko‘prik.

• Hatto Quyoshga ham to‘la ishonib bo‘lmaydi.

• Vaqt muddat bilmaydi.

• Hamma odamlar bir osmon ostida yashaydilar.

• Folbin o‘z taqdirini bilmaydi.

• “Salom”ni aytgan joyingda, “Xayr”ni ham unutma.

• Epchilga — ziyofat, dangasaga — tayoq.

• Ahmoq kalla oyoqni qiynaydi.

• Bosh faqatgina qalpoq kiyish uchun emas.

• Bukri doim to‘g‘ri bo‘lishga harakat qiladi.

• Ayiq to‘yib bo‘lgandan so‘ng “asal achchiq ekan” derkan.

• Achchiqni totmay turib shirinni bilmaysan.

• Mehmonni ertak bilan boqmaydilar.

• Hatto dushmaning uchun ham to‘g‘ri guvohlik ber.

• Hatto tovuq ham ichib olib, osmonga qaraydi.

• Hatto dengiz ham joyini o‘zgartiradi.

• Ikki shudring ham bir-biridan farq qiladi.

• Ikki aka-ukadan hatto ayiq ham qo‘rqadi.

• Adolat ishi — haqiqatni topish.

• Arzon go‘sht to‘g‘nab qolmaydi.

• Karga hamma kardek tuyuladi.

• Qorin uchun bahor kuzda.

• Dunyo uchun Quyosh ham kam.

• Yaxshilikni it ham unutmaydi.

• Yaxshi so‘zdan ilonning ham aqli kiradi.

• Ishonish — yaxshi, qattiq ishonish — xavfli.

• Chaqimchi do‘stini ham chaqadi.

• Munosib o‘lim sharafli.

• Ahmoqqa yashash oson.

• Ovchining va ayiqning xohishi tugamaydi.

• O’z aqling bilan yasha, birovning oyog‘i bilan o‘ynama.

• Yaxshi so‘zga pul to‘lamaydilar.

• Igna yurgan joydan ip ham yuradi.

• Tashlandiq maydon faqat toshga kerak bo‘ladi.

• Uyalgan mehmon och qoladi.

• Agar odam xohlasa taqir qoyadan gul o‘sadi.

• O’zingni bilmoqchi bo‘lsang, boshqalardan so‘ra.

• Quyon xushtakdan o‘lib qolmaydi.

• Yer qarzga qolmaydi.

• Qish qor yig‘adi, yoz uni ishlatadi.

• Ilonni vishillashidan biladilar.

• Yuzta tilni bilish yuzta aql demakdir.

• Tish og‘rig‘iga ayiq ham chidamaydi.

• Qishning tishi tosh kemiradi.

• Kasallik ham ikkinchi marta qaytmaydi.

• Yomonligim ham, yaxshiligim ham o‘zimniki.

• Zulmat yorug‘lik bilan tugaydi.

• Ho‘kizning ham og‘zi katta, lekin gapirolmaydi.

• Chirigan xodadan taxta ham chiqmaydi, o‘tin ham.

• Qo‘rqqanning ko‘ziga sichqon ham tog‘day ko‘rinadi.

• Qo‘rqqan ko‘z yaqinlarini ham tanimaydi.

• Yolg‘onga mingta yo‘l, haqiqatga — bitta.

• Bo‘riga o‘xshab: goh juda ham to‘q, goh haddan tashqari och.

• Tuhmatchini hamma yaxshi biladi, u esa “mening qandayligimni hech kim bilmaydi” deb o‘ylaydi.

• Qulfga kalitni tanlaydilar, kalitga qulfni emas.

• Qasamxo‘r qasamga ishonmaydi.

• Ahmoqlarni yo‘q qilishga kirishilganda ahmoq ham qo‘liga pichoq olgan ekan.

• Sen aql to‘plashga chiqqaningda men ortga qaytaverdim.

• Kimni sevsang — u qarindosh.

• Odamlar kimni sevsalar, uni Xudo yorlaqaydi.

• Echikini faqatgina oqligi uchun sotib olmaydilar.

• Sen kimga “Xayrli kun” desang, u senga “Xayrli kech” deyishni unutadi.

• Qiyshiq tayoq uzoqqa uchmaydi.

• Kim bor-yo‘g‘idan ayrilgan bo‘lsa, unga yashin qo‘rqinchli emas.

• Kim suvda yashasa unga toshqin yangilik emas.

• Kamchiliksiz er qidirgan ersiz qoladi.

• O’z yurtida yashamagan hayot lazzatini bilmaydi.

• Bolalarni sevmagan boshqa hech kimni sevmaydi.

• O’z xalqini sevmagan boshqa xalqni ham sevolmaydi.

• O’z xatosini anglamagan boshqa xatoni ham qiladi.

• Qulf yasagan kalitini ham yasaydi.

• Sho‘rvadan kuygan suvni ham puflab ichadi.

• Xo‘rozning qichqirig‘i — tulkiga bayram.

• Yengil tosh yengil ko‘tariladi.

• Dangasa ishni kechqurun boshlaydi.

• Yolg‘onchi dengiz qa’riga ham yashirinolmaydi.

• Yolg‘onchini ko‘r ham ko‘radi.

• Tulkiga uning dumi guvoh.

• Ko‘p yashagandan ko‘p ko‘rgan afzal.

• Insonning la’nati Tangrining la’natidan yomon.

• Qurbaqaga itbalig‘i — Quyoshning nuridek.

• Kichkina bolta katta daraxtni qulatadi.

• O’likni guvohlikka chaqirmaydilar.

• Ko‘rning orzusi — ko‘rish.

• Qop xaltaga juft emas.

• Ko‘p ishlagan ko‘p yashaydi.

• Dononing so‘zi mustahkam oyoqda yuradi.

• Donolik donolikni qidiradi.

• Donolik — baxtga payvand.

• Erkak o‘z uyida mehmon.

• Sichqon o‘ziga o‘zi mushuk qidiradi.

• Asalga pashshalar Bag‘doddan ham uchib keladi.

• Dengizda iz qolmaydi.

• Tikanakdan nok o‘smaydi.

• Birovning qanotida ucholmaysan.

• Umid — qo‘rg‘on.

• Odamlar orasida shunday joyni egallaki, hech kim senga kelib “biroz suriling” demasin.

• “Qo‘rqma” — kambag‘alning qo‘rg‘oni.

• Bo‘rilar bo‘lmaganida cho‘ponlar ham bo‘lmasdi.

• “Ko‘rmadim” — bitta so‘z, “ko‘rdim” — katta suhbat.

• Ikkala qirg‘oqni ham o‘zimniki demaguningcha, bittasi ham seniki bo‘lmaydi.

• Suvga tushmasdan suzishni o‘rganolmaysan.

• Birovning qo‘li bilan tikan yulma.

• Yo‘ldan adashish ayb emas, yo‘lda qolib ketish ayb.

• Otishni bilmagan otgan tosh o‘z boshiga tushadi.

• Hosilni omborga olib bormaguncha u bilan maqtanma.

• Buqa yo‘qligida buzoqcha ham sakraydi.

• Moylanmagan arava g‘ichirlaydi.

• “Yo‘q” — toshdan qattiq.

• Sen birovni eslamasang seni ham hech kim eslamaydi.

• U dunyoga kech qolishdan hech kim qo‘rqmaydi.

• Hech kim bir sakrash bilan narvonning uchiga yetgan emas.

• Hech narsani ko‘rmagan hech narsani bilmaydi.

• Qalpoqni hamma kiyganiday kiy.

• Olov o‘chadi, so‘z o‘chmaydi.

• Ahillik bilan qoyani yiqitsa bo‘ladi.

• Bir kishi o‘z ustidan kuladi, ikkitasi — bir-biridan, uchtasi — boshqa birovdan.

• Yolg‘iz odam to‘yda ham baxtsiz.

• Bitta asalari uyani to‘ldira olmaydi.

• Bitta qichqiriq bilan podani qaytara olmaysan.

• Yomon tog‘dan yomon toshlar qoladi.

• Ovchi o‘zi bo‘lmagan darani o‘ljaga boy deb hisoblaydi.

• Qo‘shiq yaxshi ijro etilganda go‘zal.

• Orzu qilish oson, amalga oshirish qiyin.

• Rostgo‘y ko‘zsiz ham ko‘radi.

• Mehmon oldida itingni urma.

• Daromad va buromad — aka-uka.

• So‘rash uyat emas, o‘g‘irlash uyat.

• Quruq qoshiq labni yirtadi.

• Kesilgan nonni birlashtirib bo‘lmaydi.

• Qurol o‘qsiz otilmaydi.

• Bitta tulkidan ikkita mo‘yna ololmaysan.

• Yuk yelkani la’nataydi, yelka — yukni.

• Biri urushsa, boshqasi jasorat haqida gapirib beradi.

• O’nta zarbadan ko‘ra bitta yomon so‘z qalbni sindiradi.

• Yonib bo‘lgan o‘tin bilan uyni qizdirolmaysan.

• Yong‘oq daraxti ildizi bilan chiriydi.

• Asalni eng birinchi asalarichi totib ko‘radi.

• Qilich ostida oh chekishdan naf yo‘q.

• Bo‘sh cho‘ntak ishib turmaydi.

• Irg‘ish hali chopish emas.

• Yerning chirog‘i — Quyosh, odamning chirog‘i — ilm.

• Kambag‘alning qo‘li hech qaerga yetmaydi.

• Buqani eshak bilan qo‘shib qo‘ysang, buqa ham tepishni o‘rganadi.

• Majburiy qilingan ish ish emas.

• Yurakka ignaning uchi ham yetadi.

• Otda o‘tirgan piyodani o‘ylamaydi.

• Kuch quyoshgacha yetadi.

• Kuchli yig‘lashni bilmaydi.

• “Bilmayman” deyish uyat emas.

• Suvni qancha ko‘pirtirma, tugab qolmaydi.

• Shirin so‘zga hech kim to‘ymaydi.

• Otdan tushib eshakka mindi.

• Ko‘r merganlikni orzu qilarkan.

• Haddan tashqari yaxshilik ham yomonlikdir.

• Aytilgan so‘zni otilgan o‘q kabi ushlab bo‘lmaydi.

• “Ko‘mir” deganing bilan kuyib qolmaysan.

• Boshingga kulfat tushdimi — hamma sendan qochadi.

• Bo‘rining o‘limi hech kimga kulfat emas.

• Ilonning o‘limi boshida.

• Butun terini shilib bo‘ldim, dumiga kelganda pichoq sinib qoldi.

• It unga ism qo‘ygan odamga o‘xshaydi.

• It itni sevadi, eshakning ko‘nglida eshak bo‘ladi.

• Quyosh hammaga birdek nur sochadi.

• Quyosh va yer insonni boqadi.

• Quyosh ham uzoqda, lekin isitadi.

• Cho‘ponsiz poda — bo‘riga yem.

• Po‘lat olovda toblanadi, inson — kurash va qiyinchilikda.

• Eski suyak qattiq bo‘ladi.

• Qari qushni xo‘rak bilan tutolmaysan.

• Qari buqa kechasi ham molxonani topa oladi.

• Qari buqa jo‘yakda yurishni biladi.

• Qo‘rquv o‘limdan qutqarmaydi.

• Shuhratga intilib sharafsiz qolma.

• Dunyoni egallashga emas, uning ilmini olishga intil.

• Og‘rimasdan va qizg‘onmasdan yashagan — baxtli.

• Ishonmasga yashash oson.

• Kambag‘alning qorni bayram kuni og‘riydi.

• O’g‘rining xotini ham o‘g‘irlangan.

• Mehmonning ko‘zi katta.

• Xasis ro‘za ham tutmaydi, bayram ham qilmaydi.

• Sening qorningda ham bayram, menda aza ham yo‘q.

• Begona joydagi ovqatning mazasi shirin.

• Buqa o‘lsa — go‘sht, chana sinsa — o‘tin.

• Ilon chaqishi qilich zarbasidan ham qo‘rqinchli.

• Aqlliga olov — issiqlik, nodonga — kuyish.

• Aqlli qiyin ishga shoshilmaydi.

• Aqlli o‘z xatosini o‘zi payqaydi.

• Cho‘kayotgan ho‘l bo‘lishdan qo‘rqmaydi.

• Mevalar ham o‘z vaqtida yaxshi.

• Maqtanchoq bo‘ridan qo‘rqmasdi, lekin sichqondan ham cho‘chib tushdi.

• Nonni chaynash ham oson emas.

• Yaxshi narsalarni ko‘chaga uloqtirmaydilar.

• Sotib olmoqchimisan — savdo qilma.

• Menga yaxshilik qilmoqchimisan — uni qora kunimda qil.

• Odam hamma narsani ko‘taradi.

• Inson mehnat uchun yaralgan.

• Odam odamga doim kerak.

• Odam — ko‘z va qalb.

• Hayvon qancha katta bo‘lsa, uning ovchisi shuncha ko‘p bo‘ladi.

• Yolg‘onchi rostgo‘yga do‘st emas.

• Shamol nimani olib kelsa, o‘shani olib ketadi.

• Ertalab ulgurmagan ishingni oqshomda tugat.

• Otangga nima qilsang, ertaga bolang ham senga shuni qaytaradi.

• O’ylash uchun ham kalla kerak.

• Til toshni o‘yadi.

Davronbek Tojialiyev tarjimalari